دکتر بهزاد احمدی لفورکی
کارشناس مسائل اروپا و رئیس مؤسسه مطالعات آمریکای شمالی و اروپا
نتایج انتخابات آلمان در رویکرد سیاست خارجی این کشور در قبال ایران تغییری ایجاد نخواهد کرد و همچنان تداوم همان سیاست‌های پیشین نسبت به تهران را شاهد خواهیم بود؛ چراکه موضوع ایران در آلمان یک موضوع مورد اجماع فراحزبی است. به‌عنوان مثال می‌توان به رویکرد ائتلاف سه‌حزبی حاکم یعنی ائتلاف آقای شولتز، که معروف بود به «ائتلاف چراغ راهنمایی رانندگی» نسبت به ایران اشاره کرد که در آن، جریان‌های سوسیال دموکرات، دموکرات‌های آزاد و سبزها حضور داشتند. در ایران این برداشت وجود داشت که سوسیالیست‌های حاکم، موضع بهتری در قبال ما دارند، در حالی که در این چند سال اخیر، دولت شولتز و مسئول سیاست خارجی‌اش، خانم آنالنا بائربوک تندترین مواضع را علیه ایران اتخاذ کردند و این انگاره در حال حاضر معتبر شمرده نمی‌شود.
یکی از زمینه‌های تحول اخیر این است که به‌طور کلی، نظام مسائل اروپا و به تبعش آلمان درباره ایران تغییر کرده است. طی چند سال اخیر بخصوص از سال ۲۰۲۲ به بعد شاهد تحقق یکی از ادوار تیره در روابط ایران و آلمان بوده‌ایم، زیرا ادعایی که تحت‌عنوان «دخالت ایران در جنگ اوکراین» مطرح شد و ادعاهایی که در حوزه حمایت ایران از روسیه در جنگ مطرح شد، یک دستورکار ویژه در آلمان ایجاد کرد که باعث تغییر نظام مسائلش با ایران شد و از یک نظام مسائل غیرفوری و دارای سطح اضطرار پایین در خاورمیانه تبدیل بشود به موضوعاتی که مستقیماً بر امنیت آلمان و ساختار امنیتی اروپا تأثیر‌گذار است.
در صورت آشنایی با مسائل آلمان، بخصوص بعد از جنگ اوکراین، می‌توان این را تشخیص داد که جنگ اوکراین واقعاً تحولات بزرگی را در سیاست خارجی این کشور ایجاد کرده است؛ برلین برخلاف رویه سنتی و برخلاف قانون اساسی‌اش که هیچ‌گاه سلاح به مناطق درگیری ارسال نمی‌کرد، درمورد جنگ اوکراین نه تنها اجازه داد دولت‌هایی که سلاح‌های آلمانی دارند، آنها را برای کی‌یف ارسال کنند، بلکه حتی قانون اساسی‌اش را هم تغییر داد و برای اوکراین سلاح ارسال کرد. علاوه بر این، آلمان بعد از آمریکا بزرگ‌ترین حامی تسلیحاتی اوکراین است و کمک‌های مالی و نظامی متعددی به اوکراین کرده است. از این منظر، ادعای اینکه ایران در ماجرای جنگ اوکراین دخالت دارد، برای آلمانی‌ها موضوع ساده‌ای نبوده و مسائل ایران و آلمان را به‌طور کلی تحت تأثیر قرار داده است.
ضمن اینکه مسائل قدیمی ایران و آلمان هم همچنان در جای خود باقی است؛ موضوعاتی مثل حمایت بدون قید و شرط آلمان از اسرائیل یا مدعیات حقوق بشری و...
حتی تغییر دولت در آمریکا و احتمال پایان جنگ اوکراین در شرایط کنونی نیز چندان به روابط تهران و برلین کمکی نخواهد کرد؛ چراکه نحوه پایان جنگ اوکراین برای آلمانی‌ها مهم است و ادراک آنها از نوع رابطه با روسیه را تغییر نخواهد داد. باید منتظر ماند و دید که نحوه پایان جنگ، می‌تواند منافع امنیتی آلمان و اروپا را تأمین کند یا نه؟ اگر مسأله اوکراین به نحو دلخواه اتحادیه اروپا و آلمان فیصله یابد، ما تازه بازمی‌گردیم به نظام مسائل سنتی‌مان با آلمان و روشن است که همان نظام مسائل قبلی هم بسیار پرچالش خواهد بود؛ ازجمله بحث هسته‌ای.
باتوجه به اینکه کشورهای اروپایی عضو برجام الان جزو کشورهایی هستند که امکان «اسنپ‌بک» را دارند، آلمان می‌تواند کاندیدای مناسبی برای این کار باشد. البته ایده آن آلمانی نخواهد بود، ولی به هر صورت ممکن است به درخواست آمریکا یا با یک اجماع اروپایی این کار را انجام بدهند. در نتیجه چشم‌انداز روشنی متصور نیست.
علاوه بر این، در حال حاضر روابط اروپا با آمریکای ترامپ دچار تنش است و روابط آلمان با آمریکا در این دوره بیشتر دچار تنش خواهد شد و در این حالت، برای کاهش افتراق، پیدا کردن نکات اشتراک مثل پرونده هسته‌ای ایران، میان آلمان و آمریکا و حتی در سطح بالاتر، بازی اروپا با کارت ایران مهم خواهد بود.
منبع: روزنامه ایران
